COLLECTIE VAN 14 KOETSWERKONTWERPEN VOOR ALEXIS KELLNER AG, BERLIJN

Achter deze compilatie van veertien originele gouaches op papier van elegante luxe koetswerken uit de jaren 1910 en ‘20 schuilt het verhaal van een vergeten kunstenaar, die signeerde met HERSCHU.

Herbert Schultz was een bescheiden man, een creatieve all-rounder, illustrator en tekenaar. In 1918 schreef niemand minder dan George Grosz: “… dat ik naast andere mannen stond, waar ik zo naar opkeek: naast August Hayduk, naast Feininger, de latere cubist […] en naast Herbert Schultz, die ik in mijn onwetendheid niet kende, maar die ik desondanks enorm bewonderde”(George Grosz,” Little Yes and a Big No “, Hamburg 1955.) Grosz verwees hier naar zijn eigen tekeningen en karikaturen, die naast het werk van Herschu in het “Berliner Tageblatt” werden getoond. Schultz, die net naar Berlijn was verhuisd, was waarschijnlijk bezig met deze karikaturen nadat hij met goed gevolg was afgestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Grafische Kunsten en Boekhandel in Leipzig en ook enige tijd aan de Kunstakademie in Hamburg had les gevolgd.

De auto-ontwerpen van Herbert Schultz dateren uit de jaren rond het begin van de Eerste Wereldoorlog en de vroege Weimarrepubliek, waarin de kunstenaar in dienst was van het elegante koetswerkbedrijf Alexis Kellner AG in het westen van Berlijn. Met een goed oog voor detail en kleur, tekende Schultz koetswerken voor verschillende types van wagens tegen gevarieerde achtergronden en landschappen. Deze tekeningen werden vervolgens uitgebreid gebruikt voor publiciteitscatalogi voor een welgesteld cliënteel.

Helaas sleurde de wereldwijde economische crisis Kellner de afgrond in en verboden de nazi’s Schultz nog langer actief te zijn als kunstenaar, omdat hij weigerde van zijn half-joodse vrouw te scheiden. Hij werkte vervolgens uit noodzaak mee aan Zarah Leander-films. Later werd hij opgeroepen en naar het front gestuurd – nooit meer zou hij artistiek actief zijn. Zijn carrière was voorbij, zijn naam vervaagde…

De tentoongestelde ontwerpen laten de enorme vorderingen zien die begin vorige eeuw plaatsvonden in het ontwerpen van koetswerken voor auto’s: ontwerpers lieten de laatste herinneringen aan de paardenkoets weg, zoals een aparte kofferbak, vleugels en lantaarns, en inspireerden zich meer en meer op die andere zich ontwikkelende manier van transport waarvoor soepele lijnen en een geïntegreerde carrosserie cruciaal waren voor het verkrijgen van snelheid en stabiliteit, namelijk het vliegtuig. Dergelijke vooruitgang sprak creatieve koetswerkbouwers zoals een Kellner ongetwijfeld ten zeerste aan.

Opgericht door Alexis Kellner (1880-1953) in 1910 in Berlijn, waren de stijlvolle carrosserieontwerpen van het gelijknamige Alexis Kellner AG onmiddellijk succesvol. Dit bleek uit het aantal bestellingen dat hij in 1911 op het Internationale Autosalon van Berlijn ontving. Kellner stond bekend voor zijn vindingrijkheid in kleine details, zoals een verborgen handgreep achter de bestuurdersstoel om het dak snel en gemakkelijk op te tillen en te laten zakken, verborgen motorkapscharnieren, dit zowel om esthetische als om aerodynamische redenen, en een op de treeplank gemonteerde reiskoffer.

Het succes van het bedrijf bereikte zijn hoogtepunt in de jaren 1920, toen het befaamd was voor zijn luxueuze koetswerken die het ontwierp voor prestigieuze fabrikanten, zoals Audi, Austro-Daimler, Bugatti, Cadillac, Horch, Maybach, Mercedes en anderen. Deze populariteit was te danken aan enerzijds de zeer stijlvolle externe lijnen en anderzijds de zeer rijkelijk ingerichte interieurs. Die nadruk op sensuele verwennerij kwam zelfs tot uiting in het baanbrekende gebruik van naakte vrouwen in de reclame-advertenties van het bedrijf.

Maar, zoals bij zoveel fabrikanten die afhankelijk waren van rijkdom en een stabiele markt, keerden in 1929 de kaarten voor Alexis Kellner en in 1930 werd het bedrijf failliet verklaard. De merknaam en alle patenten werden verkocht aan aartsrivaal Drauz uit Heilbronn, tegen wie Kellner in 1920 nog een proces wegens plagiaat had ingespannen voor een bepaald carrosserieontwerp; Drauz hield vervolgens de Kellner-naam zorgvuldig aan voor haar verkoopafdeling.

Het stijlvolle van Kellners koetswerken werd perfect vastgelegd en gepresenteerd aan het publiek door het kunstenaarschap van Herbert Schultz. In tegenstelling tot de flamboyante ontwerpen die hij zo vakbekwaam weergaf en ondanks het feit dat hij een creatieve duizendpoot was, was Schultz een bescheiden man. In 1818 won hij als commercieel kunstenaar en karikaturist bij het ‘Berliner Tageblatt’ de bewondering van zijn collega, de kunstenaar George Grosz. Schultz was toen net aangekomen in Berlijn, na te zijn afgestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Grafische Kunsten van Leipzig, gevolgd door het behalen van een diploma aan de Academie voor Schone Kunsten van Hamburg.

Onderaan op voorzijde: de beschrijving van het desbetreffende automerk / op rugzijde: copyright stempel en verschillende adresstempels van de kunstenaar: HERBERT SCHULTZ Berlin-Friedenau Hertelstraße 8, HERBERT SCHULTZ Berlin-Friedenau Kaiserallee 132 / Handtekeningen: HERSCHU. [3387] [ref: 97234]